ณิชยา...เรื่อง เปรมศักดิ์...ภาพ
ผลงานสารคดีจากผู้เข้าร่วมอบรมในโครงการอบรมนักเขียนและช่างภาพอนุสาร
อ.ส.ท. (รวมรุ่นจังหวัดตาก ๒๕๕๘)
สุดประจิมริมเมย
เป็นคำเรียกแทนจังหวัดตาก จังหวัดที่เป็นเขตชายแดนประเทศไทยด้านตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศไทย
จังหวัดตากหรือเมืองตากเป็นเมืองที่ยังมีป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์
โดยมีพื้นที่อยู่ในเขตผืนป่าตะวันตกซึ่งโอบล้อมด้วยแนวเทือกเขาถนนธงชัยซึ่งเป็นผืนป่าที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันตกเฉียงเหนือ
และเป็นแหล่งรวมความหลากหลายทางธรรมชาติที่สำคัญระดับโลก
ครอบคลุมพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและอุทยานแห่งชาติหลายแห่ง
จัดเป็นแหล่งต้นน้ำที่สำคัญของประเทศไทย ด้วยเหตุนี้จึงทำให้เกิดแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่งดงามอยู่มากมากมายและยังมีสิ่งมหัศจรรย์ที่มีความเก่าแก่ติดระดับโลกซ่อนอยู่ในดินแดนแห่งนี้ด้วย
ตากเมืองที่อยู่ในอ้อมกอดของทิวเขาถนนธงชัย
ทิวเขาถนนธงชัย
ซึ่งเป็นแนวทิวเขาทางด้านตะวันตกของภาคเหนือ เริ่มจากจุดที่บรรจบกับทิวเขาแดนลาว
ทอดตัวเป็นแนวยาวลงมาทางตอนล่างของภาค และผาดผ่านจังหวัดตาก แบ่งออกเป็น ๓ แนว
ได้แก่ทิวเขาถนนธงชัยตะวันตก ทิวถนนธงชัยกลาง และทิวถนนธงชัยตะวันออก จึงทำให้พื้นที่ของจังหวัดตากเป็นเทือกเขาที่สลับซับซ้อนสลับกับที่ราบแคบ
ๆ บางส่วนของทิวเขาถนนธงชัยเป็นเทือกเขาหินปูนและเป็นเขตที่มีพุน้ำร้อนปรากฏอยู่มากมาย
สภาพภูมิประเทศของจังหวัดตากนั้นจะถูกแบ่งออกเป็น
๒ ส่วน โดยมีเทือกเขาถนนธงชัยกั้นกลาง แบ่งจังหวัดตากออกเป็นสองฝั่งคือด้านตะวันออกและด้านตะวันตก
ด้านฝั่งตะวันออกประกอบด้วย ๔ อำเภอ
ได้แก่ เมืองตาก บ้านตาก สามเงา
และวังเจ้า ส่วนด้านทิศตะวันตก ประกอบด้วย
๕ อำเภอ ได้แก่ แม่สอด พบพระ แม่ระมาด
อุ้มผาง และท่าสองยาง
เนื่องจากเทือกเขาถนนธงชัยเป็นตัวปะทะที่พัดมาจากทะเลอันดามัน
ทำให้ส่วนฝั่งตะวันตกจะได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมมากกว่าจึงทำให้ตากฝั่งตะวันตกมีความชุ่มชื้นส่วนฝั่งตะวันออกเป็นเขตเงาฝนมีความแห้งแล้งมากกว่า
คงเป็นเพราะเหตุนี้จึงทำให้จังหวัดตากมีแหล่งท่องเที่ยวหลากหลายแตกต่างกันไป
ป่าหวายนามน้ำตก หินปูนร้อยชั้น สัมผัสถ้ำพิศวง
ชมต้นกระบากใหญ่
น้ำตกป่าหวายอยู่ในอำเภอพบพระ
อยู่ด้านฝั่งตะวันตกของทิวเขาถนนธงชัย เป็นด้านที่ได้รับอิทธิพลจากลมมรสุม จึงทำให้มีน้ำอุดมสมบูรณ์ตลอดทั้งปี
เป็นน้ำตกที่ยังคงความเป็นธรรมชาติมีต้นหวายขึ้นเป็นจำนวนมาก จึงเป็นที่มาของชื่อ
น้ำตกป่าหวายเป็นน้ำตกหินปูนที่มีหินปูนลดหลั่นมากกว่า
๑๐๐ ชั้น น้ำได้พัดพาตะกอนหินปูนมาเกาะรวมกันทำให้เกิดหินงอกหินย้อยขึ้นตามลำน้ำจากการไหลของน้ำตก
ภายในบริเวณน้ำตกป่าหวายแห่งนี้
ไม่ได้มีเพียงแค่น้ำตกเท่านั้นที่น่าสนใจ ยังมี "น้ำตกพิศวง" จุดนี้เป็นหลุมลึกลงไปและมีน้ำไหลลงไปด้านล่าง
โดยยังไม่มีการสำรวจอย่างเป็นทางการว่ามีความลึกเท่าไหร่ ปล่องภูเขาแห่งนี้เดิมชาวบ้านเรียกว่า
"ถ้ำนรก" มีความเชื่อว่าในสมัยที่มีการต่อสู้ทางการเมืองอำเภอพบพระเป็นพื้นที่สีแดง
มีการนำศพคนตายมาทิ้งไว้ที่นี่
ปล่องภูเขาแห่งนี้จึงไม่มีใครกล้าลงสำรวจอย่างจริงจัง ยังคงปล่อยให้ผู้คนที่มาเที่ยวชมพิศวงสงสัยในความลึกต่อไป
นอกจากน้ำตกพิศวงแล้ว
อีกจุดที่น่าสนใจก็คือ ต้นกระบากใหญ่ ซึ่งมีลำต้นที่ใหญ่มากขนาด ๑๙ คนโอบ และมีรากที่แผ่ออกมาเป็นปีกไม้ที่โคนต้นขนาดใหญ่มีหน้าที่ช่วยค้ำยันต้นไม้
ต้นกระบากใหญ่นี้เป็นหลักฐานที่ยืนยันความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้เมืองตากได้เป็นอย่างดี
หลบฝน ชมกระเจียวสีส้ม ที่น้ำตกพาเจริญ
น้ำตกพาเจริญ
หรืออีกชื่อหนึ่งว่า น้ำตกร่มเกล้า ๙๗ ชั้น อยู่ในอำเภอพบพระ เป็นหนึ่งในน้ำตกขึ้นชื่อของจังหวัดตากที่มีคนนิยมมาท่องเที่ยวและพักผ่อนเป็นจำนวนมากเนื่องจากเดินทางได้สะดวกและมีความสวยงาม
เป็นน้ำตกหินปูนที่เกิดจากลำห้วยน้ำไหลมารวมกับแหล่งน้ำซับแล้วไหลลงสู่ชั้นน้ำตกที่ลดหลั่นลงมาเป็นชั้นเล็กชั้นน้อยนับรวมได้ถึง
๙๗ ชั้น มีน้ำไหลตลอดปีสามารถลงเล่นน้ำได้เหมาะสำหรับมาท่องเที่ยวพักผ่อนในวันหยุด
อีกจุดเด่นหนึ่งของอุทยานน้ำตกพาเจริญ
คือดอกกระเจียวสีส้ม เป็นดอกกระเจียวที่แตกต่างจากดอกกระเจียวของที่อื่นๆ ซึ่งที่มักจะเป็นสีชมพูหรือสีขาวโดยดอกกระเจียวที่อุทยานแห่งนี้จะมีใบประดับรูปใบหอกเป็นสีส้ม
กระเจียวส้มนี้มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Curcuma roscoeana Wall.
เป็นพืชตระกูลขิงข่า การกระจายพันธุ์ พบบริเวณหินปูนที่ภาคเหนือ จะบานสวยงามเต็มที่ในช่วงหน้าฝน
โดยทางอุทยานฯ ได้ปลูกดอกกระเจียวชนิดนี้ประดับไว้ตามที่ว่างต่างๆ เพื่อให้ประชาชนได้ชื่นชมความงามที่หาได้เพียงไม่กี่แห่งในประเทศไทย
ผ่อนคลายกับสายน้ำของน้ำพุร้อนและน้ำตกแม่กาษา
ที่อำเภอแม่สอดซึ่งอยู่ทางฝั่งตะวันตกของทิวเขาถนนธงชัย
น้ำพุร้อนแม่กาษาเป็นธารน้ำร้อนที่พุ่งออกมาผสมกับน้ำจากผิวดินที่เป็นน้ำเย็น
เกิดเป็นธารน้ำอุ่น มีกลิ่นกำมะถันอ่อนๆ ปัจจุบันได้รับการปรับภูมิทัศน์ให้สวยงาม
เหมาะสำหรับการพักผ่อน บริเวณกลางสวนจะมีบ่อน้ำพุร้อนขนาดใหญ่มีอุณหภูมิประมาณ ๗๐-๘๐ องศาเซลเซียส ร้อนพอที่ลวกไข่ให้สุกได้ ซึ่งการลวกไข่เป็นกิจกรรมที่นิยมอย่างหนึ่งเมือมาที่น้ำพุร้อนแม่กาษา
จากบ่อน้ำพุกลางมีท่อต่อทำเป็นทางน้ำลงสู่พื้นดินเพื่อให้นักท่องเที่ยวได้นำเท้าแช่น้ำอุ่นกัน
เพื่อเป็นการผ่อนคลาย นอกจากการต้มไข่ในบ่อน้ำพุร้อนแล้ว
ทางสวนน้ำพุร้อนยังมีบริการอาบน้ำร้อนเป็นบ่อวงกลมใกล้จุดบริการนักท่องเที่ยว
มีบริการนวดแผนไทย และมีห้องอาบน้ำร้อนไว้บริการนักท่องเที่ยวอีกด้วย
ไม่ไกลจากน้ำพุร้อนแม่ภาษา
ก็จะมีน้ำตกแม่กาษาเป็นน้ำตกไม่ใหญ่มากนักเหมาะสำหรับมาเที่ยวชมพักผ่อน
และสามารถลงเล่นน้ำได้ ด้านข้างน้ำตกมีเส้นทางศึกษาธรรมชาติสามารถเดินไปชมน้ำตกด้านบนได้
เป็นจุดที่เข้าไปชมน้ำตกแม่กาษาได้อย่างใกล้ชิด
วนอุทยานไม้กลายเป็นหิน ฟอสซิลไม้กลายเป็นหินความมหัศจรรย์ติดอันดับโลก
อุทยานแห่งชาติเขาพระบาท
หรือที่เรียกว่า “วนอุทยานไม้กลายเป็นหิน” อยู่ในเขตอำเภอบ้านตากอยู่ฝั่งตะวันออกของทิวเขาถนนธงชัย
เป็นบริเวณที่ค้นพบฟอสซิลไม้กลายเป็นหินใหญ่ที่สุดในเอเชีย
มีอายุประมาณแปดแสนปี ฟอสซิลไม้กลายเป็นหินที่พบ ยาวประมาณ ๗๒.๒๒ เมตร และเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๒ เมตร เป็นฟอสซิลไม้กลายเป็นหินที่ใหญ่ที่สุดตั้งแต่มีการค้นพบในทวีปเอเชียและยาวที่สุดในโลก
ไม้กลายเป็นหินจัดเป็นฟอสซิล
ชนิดหนึ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เกิดจากซากต้นไม้ที่ถูกแทนที่ด้วยน้ำบาดาล
ซึ่งมีสารละลายของซิลิกาและเกิดการตกตะกอนจนกลายสภาพเป็นหินอย่างช้าๆ เป็นแทนที่แบบแทรกในโมเลกุล
จนกระทั่งกลายเป็นหินทั้งหมด โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างและโครงสร้างอีก
ไม้กลายเป็นหินจะฝังตัวอยู่ในชั้นกรวด คาดว่าจะเกิดการสะสมตัวในยุคควอเทอร์นารีตอนตัน
จากการกระจายตัวของตะกอนหินและก้อนกรวดที่พบอยู่
ณ วนอุทยานไม้กลายเป็นหินนี้ปรากฏน่าจะเกิดสะสมตัวบริเวณตะพักคุ้งน้ำของแม่น้ำปิงโบราณ
จากการสำรวจภาคพื้นดินพบท่อนไม้โผล่ให้เห็นหลายสิบท่อน
และได้มีการขุดขึ้นมาเพื่อจัดแสดงและพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวแล้วจำนวน ๘
ท่อนจากจำนวน ๗ หลุมขุดค้น
จากการวิจัยพบว่าไม้ท่อนแรกที่ค้นพบเทียบได้กับต้นไม้ในปัจจุบันคือต้น
ทองบึ้ง (Koompassia malaccensis
Maing) ซึ่งในปัจจุบันไม้ทองบึ้งจะพบได้ในป่าที่ลุ่มต่ำและในป่าพรุทางภาคใต้ของประเทศไทย
ไม่น่าจะพบได้ในป่าเขตตะวันตก จากข้อสันนิษฐานของเจ้าหน้าที่กล่าวว่าไม้ท่อนนี้น่าจะล้มและถูกพัดพามาจากบริเวณอื่นและมาจมน้ำอยู่
ณ บริเวณที่แห่งนี้ ส่วนไม้ที่พบจากหลุมขุดค้นอื่นจะเทียบเคียงได้กับไม้มะค่าโมง
(Pahudioxylon sp.) วนอุทยานไม้กลายเป็นหินนี้เป็นประโยชน์อย่างมากในการศึกษาทางด้านธรณีวิทยาของจังหวัดตาก
ตาก
เมืองที่มีความหลากหลายทางธรรมชาติ
จังหวัดตากเป็นเขตชายแดนทางฝั่งตะวันตกของประเทศไทยเป็นเมืองที่ยังมีป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์
จัดอยู่ในป่าไม้ลุ่มน้ำปิงตอนล่างด้วยการที่มีแนวทิวเขาถนนธงชัยพาดผ่านกลางจังหวัดและแบ่งจังหวัดตากออกเป็นฝั่งตะวันออกและฝั่งตะวันตกทำให้มีภูมิอากาศแตกต่างกันของทั้งสองฝั่งเกิดแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่น่าสนใจหลายแห่งและยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีเอกลักษณ์ทางธรรมชาติเป็นของตนเองไม่ว่าจะเป็นน้ำตกหินปูน
น้ำพุร้อน ดอกกระเจียวสีส้ม หรือฟอสซิลไม้กลายเป็นหินใหญ่ที่สุดในเอเชีย และตามแนวทิวเขาถนนธงชัยนี้ยังมีความสวยงามทางธรรมชาติอีกมากมายที่ยังรอให้เราไปค้นพบ